Triathlon jest jednąz najbardziej wszechstronnych olimpijskich dyscyplin sportu. Składa się kolejno z: pływania, jazdy rowerowej i biegu. Pomiędzy jego składowymi nie występujążadne przerwy na przygotowanie się do kolejnej części. Po zakończeniu pływania, pobieranie roweru wraz z odpowiednim obuwiem i obowiązkowym kaskiem następuje w specjalnej strefie zmian. W strefie zmian zawodnicy pozostawiająrównież sprzęt wykorzystywany w pływaniu: czepek, piankę pływacką, okularki. Miejsce to służy również do ustawienia roweru i butów po jeździe rowerowej jak i ubraniu odpowiednich butów do biegu. W strefie, przed przejściem zawodnika do biegu pobiera się numer startowy.
Triathlon jest jednąz najbardziej złożonych dyscyplin sportu. Złożoność ta wynika z faktu połączenia w jednądyscyplinę sportu trzech składowych o zróżnicowanej strukturze ruchu: pływania, kolarstwa, biegu.
Triathlon jest jednąz bardziej ciekawych i widowiskowych olimpijskich dyscyplin sportu. Ciekawość i widowiskowość triathlonu wynika z jego ogromnej dynamiki występującej pomimo dość długiego czasu trwania rywalizacji. Zawody podczas Igrzysk Olimpijskich rozgrywane sąna dystansach: 1500m pływania, 40km jazdy rowerowej, 10km biegu.
Triathlon w związku z czasem jego trwania i jego składowymi określić można jako sport o charakterze wytrzymałościowym z dużąskładowąsiły zależnąw konkretnych zawodach od ukształtowania trasy kolarskiej i biegowej.
W związku ze złożonościątriathlonu walkę sportowąpodzielić można na 13 etapów:
- start do pływania
- pływanie na dystansie
- finisz pływania i wyjście z wody
- dobieg do strefy zmian
- przygotowanie do rywalizacji kolarskiej w strefie zmian
- start do jazdy rowerowej
- jazda na dystansie
- finisz jazdy rowerowej
- zejście z roweru i dobieg do strefy zmian
- przygotowanie do rywalizacji biegowej w strefie zmian
- start do biegu
- bieg na dystansie
- finisz biegu
Technika i taktyka walki sportowej w triathlonie w głównej mierze zależna jest od indywidualnych predyspozycji zawodnika, profilu trasy, warunków atmosferycznych, rodzaju triathlonu (Ironman, olimpijski, sprinterski itd.) i poziomu sportowego rywali. Przy wyrównanym poziomie zawodników i łatwej, płaskiej trasie kolarskiej o zwycięstwie decydujązdolności biegowe. W przypadku trasy kolarskiej o znacznym zróżnicowaniu, "mocnych" podjazdach, ostrych zakrętach na końcowy sukces wysuwa się przygotowanie kolarskie. Pływanie w triathlonie ma ogromne znaczenie, ale jego poziom niekoniecznie musi być maksymalny. Musi on być "jedynie" wystarczający do wyjścia w czołówce: do 10-15 miejsca.
Triathlonista chcący osiągać systematyczne sukcesy, w zawodach o różnej specyfice, swoje przygotowanie musi prowadzić w taki sposób by:
- po pływaniu mieć stratę do zwycięzcy umożliwiającąznalezienie się w pierwszej, "zasadniczej" grupie bez specjalnego zaangażowania, które mogłoby spowodować ponadnormatywny poziom zmęczenia.
- po wyjściu z wody posiadać umiejętności techniczne szybkiego pokonywania odcinka pomiędzy krawędziąwody, a "belką" za którąrozpoczyna się jazdę rowerową
- posiadać umiejętność "mocnej" jazdy po wcześniejszym pływaniu
- posiadać umiejętności techniczne jazdy w grupie i odpowiedniego ustawiania się w niej, zależnego od kierunku wiatru
- móc aktywnie jechać w grupie, bez konieczności korzystania z siły woli by "utrzymać" się w niej
- posiadać umiejętność takiego ustawienia się w grupie, pod koniec jazdy rowerowej, by po zejściu z roweru nie być blokowanym przez rywali
- posiadać umiejętności techniczne szybkiego pokonywania odcinka pomiędzy krawędziąbelki, kończącączęść kolarskątriathlonu, a początkiem biegu, po jeździe rowerowej
- posiadać umiejętność podjęcia intensywnego biegu po zejściu z roweru
- posiadać takąwydolność i wytrzymałość, by móc kontynuować intensywny bieg po wcześniejszym intensywnym pływaniu i intensywnej jeździe rowerowej
- posiadać umiejętność mobilizacji rezerw energetycznych do maksymalnej intensywności biegu po wcześniejszym intensywnym pływaniu oraz intensywnej jeździe rowerowej.
Start do pływania
Bardzo ważny element współzawodnictwa. Po pewnym czasie zawodnicy ustawiająsię "gęsiego", w leju. Wysokość ustawienia się konkretnego triathlonisty w tymże leju w ogromnym stopniu zależy od startu i dynamiki pokonania pierwszego odcinka - do pierwszej boi. Zawodnicy niemalże "gęsiego" wychodząrównież z wody. Pomimo niewielkich różnic pomiędzy poszczególnymi zawodnikami nie wszyscy pojadąw jednej grupie. Każdy zawodnik dąży do tego, by znaleźć się w pierwszej grupie.
Pływanie na dystansie
W związku z brakiem wiedzy o tym w jaki sposób będzie przebiegała rywalizacja na trasie rowerowej każdemu zawodnikowi winno zależeć, by część pływackątriathlonu pokonać jak najszybciej. Ci, którzy dobrze pływają, a słabiej jeżdżą, będąmieli możliwość spokojnego "wkręcenia" się do mocniejszego tempa. Dobrzy kolarze będąmieli większąmożliwość potencjonalnego urwania słabszych. Z pewnościąjednak zawodnik musi dążyć do tego, by po wyjściu z wody mógł pojechać w grupie.
Finisz pływania i wyjście z wody
Współczesny triathlon jest intensywny od startu do pływania, aż do samej linii mety. Samo wyjście z wody również takie jest. Zawodnik przed zawodami winien sprawdzić jak wygląda dno, w którym momencie może stanąć na nagi (w przypadku wyjścia po dnie akwenu). W przypadku łagodnego wypłycania się ostatnie metry można pokonywać tak zwanymi skokami delfinowymi.
Dobieg do strefy zmian
W czasie dobiegu zawodnicy powinni zdejmować pianki (w przypadku gdy w nich płynęli). Na odcinku tym trzeba myśleć o tym jakie czynności trzeba wykonać w strefie zmian.
Przygotowanie do rywalizacji kolarskiej w strefie zmian
Strefa zmian służy do pozostawienia sprzętu pływackiego (pianka, czepek, okulary), ubraniu kasku, pobraniu roweru. W strefie tej nie można wykonywać żadnego zbędnego ruchu. Obecnie niemal wszyscy zawodnicy startujądo pływania w ubiorach, w których kolejno: jeżdżą, a następnie biegną, w związku czym nie występuje konieczność ubierania się, czy rozbierania zawodników.
Start do jazdy rowerowej
Najlepsząmetodąszybkiego startu jest skok na siodełko po wcześniejszym rozbiegu. Buty kolarskie winny być wpięte w specjalne pedały i tak zamocowane, by zawodnik mógł stopy włożyć bezpośrednio do butów, albo mógł postawić stopy na butach. Po wykonaniu jednego z wymienionych elementów należy "rozkręcić", czyli nabrać odpowiedniej prędkości jazdy, by w dalszej perspektywie móc "dopiąć" buty bez tracenia dystansu do rywali, bądź tracenia wcześniej uzyskanej przewagi. Od samego startu należy rozpocząć uzupełnianie płynów, by nie odwodnić organizmu. Ilość wypijanego płynu zależna jest od długości dystansu jak i warunków atmosferycznych.
Jazda na dystansie
Pięćdziesiąt procent czasu rywalizacji podczas zawodów triathlonowych na dystansie olimpijskim to czas jazdy rowerowej. W przybliżeniu czas ten, to około 60 min. Różnica 5 % daje nam czas 3 minut. Różnica 3 minut na dystansie 40 km nie jest w zasadzie różnicąwielką. Nie można jednak powiedzieć tego o pływaniu. W tej składowej triathlonu strata 3 minut to już "epoka" w różnicy poziomów sportowych. Przy wysokim wyrównanym poziomie światowego triathlonu odrobienie 180 sekund na biegu jest bardzo trudne. Można stąd wyciągnąć wniosek, że zawodnik poważnie myślący o sukcesach w triathlonie poważnie musi traktować jazdę rowerowązarówno w sferze przygotowań treningowych, sprzętowych jak i samej walki podczas zawodów. Taktyka poszczególnych zawodników w tej części zawodów oczywiście jest różna. Zależy od indywidualnych predyspozycji, wymagań stawianych przez konkurentów jadących we wspólnej grupie jak układu walki, pozycji konkurentów. Dobrze biegający zawodnicy z pewnościąnie będąsię specjalnie angażowali w dyktowanie "mocnego" tempa jazdy. Ucieczkąod grupy, czy jej rozerwaniem winni być zainteresowani ci, którzy biegająsłabiej. O taktyce jazdy na dystansie decyduje również rodzaj trasy. Gdy jest ona mocno pofałdowana, ma ostre podjazdy jak i mocne zjazdy, dużo zakrętów, to dobrzy kolarze mogąwypracować dla siebie ogromny handicap czasowy do biegu. Mając na uwadze fakt, że po jeździe trzeba jeszcze przebiec 10 km, nie można tej części zawodów traktować jakby był to już koniec zawodów. Nie można wyeksploatować się do takiego stopnia, by po zejściu z roweru zawodnik nie mógł biec. Trzeba mieć jednak świadomość, że jazda "na kole" jest zdecydowanie łatwiejsza niż jazda samodzielna. Dlatego zawodnik musi zrobić wszystko, by mógł jechać w grupie.
Finisz jazdy rowerowej
Finisz kolarstwa nie jest końcem zawodów, jest jedynie końcem drugiej składowej triathlonu i tak też etap ten należy traktować. O sukcesie końcowym decydować mogąsekundy wypracowane bądź stracone w tym właśnie etapie. Jeżeli zawodnik nie ustawi się w odpowiednim miejscu, to może napotkać na swoistego rodzaju blokadę, którątworzyć będąinni sportowcy. Dlatego też część zawodników próbuje w końcówce jazdy nieznacznie oderwać się od rywali. Najczęściej sąto zawodnicy słabiej biegający, ale nie można uznać tego za zasadę. Końcowączęść jazdy należy przejechać stosunkowo "miękko", by po zejściu z roweru bądź w dalszej części biegu u zawodnika nie występowały problemy ze skurczami nóg.
Zejście z roweru i dobieg do strefy zmian
Dojeżdżając do miejsca zejścia z roweru zawodnik wcześniej powinien wyjąć stopy z butów. Następnie należy przełożyć obie nogi na jednąstronę roweru i tak ustawić stopy, by po wykonaniu zeskoku móc płynnie przejść do biegu. Rower powinno się prowadzić przed sobąza siodełko w taki sposób, by nie utrudniać biegu biegnącym obok rywalom. W przypadku kończenia wyścigu kolarskiego dużej grupy, wskazane jest, by ustawić się w taki sposób, by zawodnik mógł bez przeszkód dobiec do strefy zmian i następnie mógł postawić rower w wyznaczonym miejscu, na specjalnym stojaku. Po odstawieniu roweru można zdjąć kask (nie wcześniej !).
Przygotowanie do rywalizacji biegowej w strefie zmian
Przed wybiegnięciem na trasę biegu zawodnik zobowiązany jest do posiadania numeru startowego, który winien być z przodu tułowia, widoczny dla sędziów. Należy również ubrać buty biegowe. By nie tracić czasu na ich zawiązywanie, buty trzeba sobie wcześniej w odpowiedni sposób przygotować. Musząto być buty, albo na taśmy przylepne, albo na sznurówki łączone specjalnymi zaciskami. W celu uniknięcia problemów z odnalezieniem własnego miejsca w strefie zmian (boksie), miejsce to należy oznaczyć w prosty, ale charakterystyczny sposób. Można również jako punkt odniesienia obrać sobie jakiś specyficzne miejsce na zewnątrz boksu.
Start do biegu
Start do biegu musi być oczywiście dość żywy, ale nie koniecznie w tej fazie należy wysuwać się na prowadzenie. Tączęść zawodów należy traktować jako czas na "przesterowanie" układu nerwowo-mięśniowego, na strukturę ruchu właściwądla biegu. Ponadto należy pamiętać, że na finiszu zawsze jest łatwiej "atakować" z tyłu, niż odpierać atak rywala.
Bieg na dystansie
Każdy zawodnik ma własny poziom wytrenowania, który "zezwala" mu na wyzwalanie pracy o określonej intensywności. Przekroczenie tego poziomu jest możliwe, ale tylko na pewien czas. Jeżeli zostanie on przekroczony, to w dalszej konsekwencji intensywność pracy i tak będzie musiała spaść. Skutkiem wcześniejszego wykonywania pracy "ponad miarę", będzie obniżenie intensywności (pływania, jazdy, biegu) poniżej poziomu możliwego do uzyskania w sytuacji, gdyby próg ten nie został przekroczony (inaczej: gdyby zawodnik dobrze rozłożył siły). Dlatego w tej części zawodnik musi być szczególnie rozważny.
Finisz biegu
Jest to końcowy, najważniejszy etap zawodów. Ostatecznie w przyszłości nie będzie szczególnie ważne jak przebiegała rywalizacja na trasie. Wszyscy będąpamiętać kto wygrał zawody, kto został wicemistrzem i kto zdobył brązowy medal. Na finiszu nikt już nie powinien się oszczędzać. Dobrze należy wyważyć jedynie moment rozpoczęcia finiszu. "Wolniejsi" biegacze powinni szukać drogi do sukcesu przez dłuższy finisz. "Sprinterzy" mogączekać niemal do samego końca biegu, by na linii mety wysunąć klatkę piersiowąprzed rywala.
Triathlon niewątpliwie jest pięknym sportem. Na jego piękno wpływa wiele rzeczy, ale jednąz ważniejszych jest jego nieprzewidywalność. Nigdy do końca nie wiadomo kto wygra. Nie wiadomo również jak przebiegała będzie walka sportowa, walka z rywalami, z powietrzem zmieniającym się w płynny ołów... Do zawodów triathlonowych trzeba długotrwałego wszechstronnego przygotowania, na które składa się również przygotowanie techniczne i taktyka rozgrywania zawodów. Niniejsza praca jest próbąokreślenia kierunków w tej sferze.
